Groene ergernis, of het dogma van de ecologie

De wijze waarop vandaag alles in het teken staat van groen, is alles behalve redelijk. Vooral de basis van deze verzuchting, wekt vragen op. De beste vergelijking kunnen we vinden in de manier waarop we, op bijna identieke wijze, omgaan met veiligheid. Jeanette Winterson verwoordde het in “Kunst & Leugens” (1994) als volgt: “Er is tegenwoordig zo veel veiligheid in de wereld dat veiligheid de voornaamste bron van gevaar is geworden.” Of, er wordt vandaag zoveel over groen gepraat dat we dreigen te verzuipen in dat groen waarvan we de herkomst niet (meer) kennen. Groen wordt op alle niveaus vaak ten onpas gepromoveerd tot prioriteit nummer één. Helaas ontbreekt het aan diepgang, want groen wordt slechts in 2 dimensies voorgesteld. Vraag het aan elke deskundige ter zake en die zal groen in 4 dimensies zien!

We proberen onszelf continue op een zeer christelijke wijze te ontdoen van een (individueel of collectief) schuldgevoel door milieubewust te denken. Alle middelen worden gebruikt om ons zo milieuvriendelijk te laten consumeren. Consumentenverenigingen en milieuorganisaties vormen samen de koplopers om met wetenschappelijk onderbouwde studies alle mogelijke, negatieve effecten aan te tonen, maar slagen er niet in om degelijke oplossingen te suggereren. Dat is ook redelijk logisch want zij vormen de “oppositie”. Hun bestaansredenen zouden wegvallen als ze ook oplossingen voorstellen.

Ons leefmilieu staat, vanuit die christelijke traditie, ten dienste van de mens en er is nooit iemand die het tegendeel beweerde. De mondiale overbevolking, alweer het resultaat van een christelijke traditie, is in wezen de oorzaak van alle problemen. Hoe goed we het ook voorhebben met onze christelijke waarden en het aanpassen naar redelijkere normen, de wereldproblemen zijn grensoverschrijdend. In alle eerlijk zullen we moeten toegeven dat onze schaarse inspanningen om het goede voorbeeld te geven, maar die spreekwoordelijke druppel op een hete plaat zijn. Trouwens, die zogenaamde inspanningen zijn niet om fier over te zijn, want de concrete cijfers liegen niet; we slagen erin om ons afval te sorteren, maar bij de eindafrekening produceren we meer dan voorheen. We geloven dat alle wagens individueel minder uitstoot produceren, maar de optelsom maken we niet. Weerom sussen we dat geweten met goede voornemens en daarmee houdt het op.

Er zijn een aantal wantoestanden die snel opgeklaard moeten worden. Met name de vulgarisering van de wetenschappelijke studies. Die laatste moeten ons aantonen hoe slecht het wel is en verzwijgen meestal dat onze positieve houding maar heel gering kan bijdragen tot een herstel van het verloren evenwicht. In de meeste gevallen beperken ze zich tot het in stand houden van de huidige wanverhoudingen. Eigenlijk zou men stappen verder moeten gaan en de oorzaak aantonen en hiervoor een aantal oplossingen bieden. Maar dit is politiek zeer gevaarlijk en de publieke opinie is er ook niet klaar voor om zulke verhalen te horen. Laat staan dat er een bereidheid gevonden wordt om eraan mee te werken. Onze vervuiling- en uitstootproblemen zijn rechtstreeks het gevolg van onze permanente consumptiedrang en dat willen we niet opgeven.

De benadering van groen in onze leefomgeving steunt te vaak op het bestrijden van negatieve symptomen en vertrekt vanuit een negatief beeld van de huidige toestand. Eigenlijk is dit alles behalve een progressief vertrekpunt en ik begin de groene beweging als een behoudsgezind bolwerk te zien. Behoudsgezind wordt gekenmerkt door een structureel wantrouwen ten opzichte van elke vernieuwing of evolutie. Op een ogenblik dat men in aanverwante disciplines al het mogelijke doet om de ruimtelijke kwaliteiten te optimaliseren en de vierde dimensie (tijd) in alle projecten een betekenisvolle plaats krijgt, volstaat het dat groen een meetbare lengte en breedte heeft. Liefst zo getrouw mogelijk en zoals we het kennen. In groen dulden we geen excessen of experimenten. Helaas stelt de publieke opinie zich tevreden met dit vlakke groen en wil het eigenlijk niks nieuws.

Verweg van de saaie wetenschappers zijn er andere deskundigen die volop bezig zijn met het uitwerken van nieuwe modellen om projecten op te zetten die wel een toegevoegde waarde hebben. Projecten die ondersteund worden door vernieuwende principes, gebaseerd worden op verplaatsbare, natuurlijke processen en vooral rekening houden met de verwaarloosde dimensies. Indien we op een constructieve wijze willen bijdragen aan de verbetering van ons leefmilieu, moeten we open staan voor vernieuwing en ons een positieve instelling aanmeten. Ecologie heeft te lang met een waarschuwend vingertje de mensen op de vingers getikt. De gevolgen zijn merkbaar, maar gelukkig niet onomkeerbaar.